Nederlandse gemeenten staan sinds kort in de rij om een Poolse welzijnsorganisatie in te huren. Stichting Barka helpt Poolse en andere Oost-Europese daklozen in Nederland terug te keren naar hun geboorteland. De organisatie is al actief in Amsterdam, Utrecht, Den Haag, Arnhem en Eindhoven.
Krzysztof Janeczek (56) verliet Polen in 1999 om te werken in Londen. Na een paar jaar verloor hij zijn werk en daarmee zijn woning. Zes jaar lang was hij dakloos. Hij sliep in parken en verlaten gebouwen. Janeczek: “Net als veel andere Poolse daklozen had ik een alcoholverslaving. Van die zes jaar op straat was ik er zeker vijf dronken.”
In 2007 kwam Barka naar Londen. Janeczek kwam ze vaak tegen, de Poolse medewerkers van de organisatie. “Ze maakten altijd een praatje met me en probeerden me te motiveren mijn leven te veranderen.” Na twee en een half jaar was Janeczek eindelijk overtuigd. Hij keerde terug naar Polen, Barka zorgde dat hij daar in een afkickkliniek terecht kon. Sinds mei 2012 werkt Janeczek zelf voor de stichting, in Utrecht.
Succesformule
Barka bestaat in Polen al sinds 1989 als opvang voor daklozen en verslaafden. Vijf jaar geleden is de organisatie ook actief geworden in andere landen. Behalve in Nederland werkt de stichting in Engeland, Ierland, Denemarken en Duitsland. Overal hanteert Barka dezelfde succesformule, waarbij twee Poolse medewerkers samen een team vormen. Een ervaringsdeskundige – zoals Janeczek, thuis in de wereld van de daklozen – werkt samen met een assistent die al langer in het land woont en de taal spreekt.
“Wij weten hoe het is om dakloos te zijn”, vertelt Janeczek . “Het proces van op straat belanden en verslaafd worden is overal hetzelfde, alleen de omstandigheden verschillen.”
“Ons werk bestaat vooral uit praten”, zegt Zdzislaw Molenda (53), ervaringsdeskundige voor Barka Amsterdam. Door veel te praten probeert hij een vertrouwensband met de daklozen op te bouwen. “Het doel is om mensen uit hun uitzichtloze situatie te helpen. Vaak betekent dat terug naar Polen.” De meeste dakloze Polen zijn vanwege hun alcoholverslaving niet in staat een bestaan op te bouwen in Nederland, meent Molenda. Maar als dat wel het geval is, helpt Barka daar ook bij.
Schaamte
De ‘gemiddelde’ Poolse dakloze in Nederland is een aan alcohol verslaafde man tussen de 30 en 55 jaar, vertelt Magda Chwarścianek (30), coördinator van Barka Nederland. “Vaak heeft hij ruzie met zijn familie in Polen en durft hij uit schaamte niet terug te keren naar huis.” Barka probeert de banden met de familie weer aan te halen. Als dat niet lukt kan de dakloze ook terecht in opvangtehuizen en woon- en werkgemeenschappen van de stichting. Chwarścianek: “Het hulpproces bestaat voor het grootste deel uit het motiveren van de daklozen om iets aan hun situatie te doen. Daarbij bieden we ze perspectief op een beter leven in Polen.”
Teleurstelling
De ene keer lukt het een ervaringsdeskundige om binnen een uur iemand te overtuigen iets aan zijn situatie te doen, de ander keer kost het jaren. “Het belangrijkste is om het altijd te blijven proberen”, meent Lech Wojciechowski (55), werkzaam voor Barka in Den Haag. “Ik maak met iedereen een praatje. Ik hou het luchtig, maar als ik merk dat er behoefte aan is, voer ik een goed gesprek.”
Soms is het werk moeilijk vol te houden, vertelt Molenda: “Als je veel tijd in iemand investeert krijg je ook verwachtingen.” Hij weet uit ervaring dat hij niet teveel kan verwachten, maar het gaat vanzelf. Molenda: “Als een dakloze besluit niets aan zijn leven te doen, valt dat tegen.”
POLEN IN NEDERLAND
Sinds Polen in 2004 lidstaat is van de Europese Unie komen er elk jaar meer Polen naar Nederland. Volgens cijfers van het CBS vestigden zich hier vorig jaar 19 duizend Polen. Dat is een record. Het is de op een na grootste groep immigranten die in één jaar tijd naar Nederland is gekomen de afgelopen vijftig jaar. Alleen Surinamers kwamen in de jaren zeventig in grotere aantallen.
De meesten van hen vinden hier werk en onderdak, maar een deel van hen belandt op straat. Opvangcentra voor daklozen raken steeds voller met Polen. Vaak zijn zij moeilijk te helpen, want ze spreken geen Nederlands en veel daklozen zijn verslaafd aan alcohol. “Er wordt veel alcohol gedronken in Polen, dat zit in onze cultuur”, vertelt Magda Chwarścianek (30), coördinator van Barka Nederland. “Daardoor komt alcoholverslaving bij ons zoveel voor.”
Source: OneWorld
